Bestaande mbo-opleidingen opknippen in modules, specifiek de opleidingen
Voedingsassistent en Kok. Met die opdracht van het ministerie van OCW zijn SVO
vakopleiding food, Threewise zorgacademie en de Horeca Academie aan de slag gegaan.
Op 24 juni kwamen professionals uit de zorg, de horeca en het onderwijs samen om
bijgepraat te worden, mee te denken en te luisteren naar keynote speaker Jef Staes. “We
zitten op een kantelmoment.”
Zo’n vijfentwintig deelnemers waren aanwezig op de bijeenkomst, in de Markthal in
Rotterdam. Roeland Buijsse, bestuursvoorzitter van SVO vakopleiding food, heette de
aanwezigen welkom: “De aanleiding voor het project waarmee we bezig zijn, is dat we een
leven lang leren. We merken dat vooral volwassenen struikelen over het volgen van een hele
mbo-opleiding. Modulair onderwijs is een vorm die juist heel goed aansluit bij de passie en
talenten van mensen.”
Inzichten over het onderwijssysteem
Jef Staes uit België trapte de bijeenkomst af met een prikkelend betoog. Staes is een expert
op het vlak van lerende organisaties en business innovatie. Met een flamboyante vertelstijl
schroomde hij niet om confronterende inzichten te geven over het huidige
onderwijssysteem. “Ik heb gemerkt dat als mensen gaan werken in een baan en daar niet
gepassioneerd voor zijn, ze dan bij snelle veranderingen niet kunnen volgen. Want de passie
om te leren is er niet.” Volgens Staes word je dan heel snel incompetent, wat voor vier op de
vijf medewerkers momenteel zou gelden.
Om aan te sluiten bij de passie en talenten van mensen moet het huidige onderwijssysteem
veranderen. Maar dat kan volgens Staes pas als werkgevers ook veranderen. “Zolang
werkgevers diploma’s blijven vragen, kan het onderwijs niet veranderen.” Staes laat zien dat
er twee groepen mensen bestaan. Hij noemt ze de 2D Smarts en 3D smarts. “2D smarts zijn
mensen die opgegroeid zijn in een generatie van informatiearmoede. Je volgt een opleiding
en je krijgt een diploma. Het gaat erom dat je kunt kopiëren wat je verteld wordt. Men
vraagt discipline en intelligentie van de leerlingen. Je wordt getest door een examen of stage
en je krijgt een diploma omdat je dingen kunt doen die je niet graag doet.”
Kantelmoment
Tegenover 2D smarts staat de generatie 3D smarts. Een nieuwe generatie die is opgegroeid
in een informatieluxe. “Als je iets wilt weten dan Google je. Die mensen worden eigenlijk
elke dag slimmer, maar ze krijgen er geen diploma voor. Eigenlijk ben je voortdurend aan het
leren, door op zoek te gaan naar informatie. Het is namelijk je passie.” Deze beide groepen
zorgen volgens Staes voor conflicten. Het oude model van 2D smarts is volgens Staes daarom
ook ontoereikend om vandaag de dag in een snel veranderende wereld te kunnen overleven.
“We zitten op een kantelmoment. We moeten naar een ander denkkader rond de
ontwikkeling van mensen en dan komen we heel dicht in de buurt bij modularisatie. Dan ga
je leren op basis van je passie en talenten. Je wordt competent.”
Competentie playlist
“We moeten het onderwijs gaan herontdekken”, vervolgt Staes. “Mensen met passie en
talent zouden de vrijheid moeten hebben om te versnellen in een vak waar ze echt voor
gemaakt zijn.” Staes heeft het over jongeren met een ‘competentie playlist’. “Jonge mensen
hebben een mix van talenten in hun rugzak. Dat komt tot stand tijdens je leven. Het is dan
ook een kwestie van ontdekken waar je passie en talent zit. Dan heb je het niet over jaren,
maar over modules.” Het jaar opnieuw beginnen bestaat volgens hem ook niet. “Je krijgt
geen diploma, maar je volgt de vakken waar je competent in bent.” Volgens Staes zitten we
nog steeds in 2D onderwijs terwijl de technologie beschikbaar is om te modulariseren. “Je
moet de mensen ondersteunen die er klaar voor zijn.”
Modularisatie mbo-opleiding Kok
Na de pauze gaan de deelnemers uit elkaar. Een groep deelnemers uit de horeca volgt onder
leiding van Antoine Defesche (directeur Horeca Academie) de workshop ‘Modularisatie Kok’.
Vanuit de groep wordt een mooi voorbeeld gegeven van het project ‘Follow your dreams’ in
Zoetermeer. Jongeren die buiten de boot waren gevallen, zijn daar ingezet in een project.
“Zwaar ongemotiveerde jongens en meisjes met nul horecaervaring runden na een half uur
een koffiebar.” Een van de aanwezigen tijdens de workshop is Henk Smit, adviseur Subsidies
voor het ministerie van OCW. “Ik vind het heel fascinerend om dat te horen. Als je zin in iets
krijgt, dan ga je leren.” Volgens Smit laat de bijeenkomst zien dat er in korte tijd een hele
grote slag is gemaakt. “Als je zo met elkaar in gesprek bent, begint een opleiding steeds
meer vorm te krijgen.”
Modules mbo-opleiding Voedingsassistent
In een zaaltje verderop zitten de deelnemers uit de zorg. Daniëlle Veldhuis, onderwijskundig
projectleider bij Threewise zorgacademie, neemt de deelnemers mee in de stand van zaken
rond de opleiding Voedingsassistent. “Aan de hand van jullie eerdere input zijn we aan de
slag gegaan en hebben we per module concreet alle leerdoelen uitgewerkt. Materiaal dat we
al hadden, zijn we weer kritisch gaan bekijken. De modules zijn voorzien van een hele
nieuwe look-and-feel en ook de e-learning heeft een nieuw jasje gekregen.” De komende tijd
gaat Threewise alle andere modules ook naar het nieuwe format omzetten.
Threewise is begonnen met de modules Voedingsleer, Gastvrijheid en Dieetleer. Veldhuis:
“Ook voor een aantal andere, nieuwe modules hebben we jullie input hard nodig.” Behalve
een traject voor Voedingsassistent op basis van open inschrijving, kunnen organisaties ook
kiezen voor incompany projecten. “Je kiest dan voor een basispakket waarvoor je een
officieel mbo-certificaat ontvangt, maar daarnaast kan je nog extra modules shoppen die
heel goed aansluiten bij de functie Voedingsassistent binnen jouw zorgorganisatie.”
Op de tafels worden grote vellen papier gelegd met de namen van vijf nieuwe modules:
Anatomie en voeding, Selectieve smaaksturing, Samenwerken, Slikproblematiek en
ziekteleer, Ziektebeelden en voeding. Veldhuis: “We denken dat ze ontzettend goed passen
bij wat de arbeidsmarkt nu vraagt.” De deelnemers gaan met elkaar in gesprek en schrijven
ideeën omtrent de modules in ‘mindmapstijl’ op. Aan het einde van de workshop wordt er
geïnventariseerd welke nieuwe modules de hoogste prioriteit moeten krijgen.
Praktisch onderwijs
Bernadette Molier, directeur van Threewise, kijkt na afloop tevreden terug op de
bijeenkomst. “Het is belangrijk dat professionals uit de zorg hierover met elkaar in gesprek
gaan en niet het wiel opnieuw moeten uitvinden. Docenten bepalen hier niet de les, maar in
ons geval is dat de werkvloer. Want anders zijn we iets aan het ontwikkelen waar de
werkvloer helemaal niet op zit te wachten. De docent is bij ons meer een coach. Als ik dan
Jef Staes hoor, dan doen we het eigenlijk best al goed! Praktisch onderwijs is oefenen, doen,
fouten maken en weer opnieuw beginnen. Dan kan de theorie prima aangeboden worden in
een e-learning, maar in de klas willen we gewoon met mensen praktisch aan de slag gaan.’